İzmir Büyükşehir Belediyesi ve İzmir Metro A.Ş. Fahrettin Altay – Narlıdere İstihkâm Metro Hattı Projesi – Teknik Olmayan Özet

1 İzmir Büyükşehir Belediyesi ve İzmir Metro A.Ş. Kimdir?

İzmir Metro A.Ş. (“İzmir Metro”, “İM” ya da “Şirket”) 2000 yılında belediyeye ait metro yöneticisi olarak İzmir Büyükşehir Belediyesi (“Şehir” ya da “İBB”) tarafından anonim şirket olarak kurulmuştur. Raylı sistem varlıkları (örneğin araçlar, istasyon teçhizatı vb.) Şirket tarafından işletilir ancak bu varlıklar Şehir'e aittir. Şirket’in ve Şehir’in metro sistemine ilişkin rol ve sorumlulukları, 1999 yılında imzalanan belirsiz süreli kira sözleşmesi ile tanımlanmıştır.

İzmir Metro ağı aşağıda belirtildiği gibi 3 aşama olarak planlanmıştır:

• Aşama 1: Bornova ve Üçyol arasında 10 istasyondan oluşan 11,6 km’lik ağın kurulması. Aşama 1, Mayıs 2000 tarihinde hizmete başlamıştır.
• Aşama 2: Var olan ağın Üçyol istasyonundan Fahrettin Altay istasyonuna kadar 5,5 km uzatılması (5 istasyon). Aşama 2 de kendi içinde 2 aşamada planlanmıştır. İzmirspor ve Hatay istasyonları Aralık 2012’den beri hizmet verirken; Göztepe, Poligon ve Fahrettin Altay istasyonları Temmuz 2014’den bu yana hizmet vermektedir.
• Aşama 3: Bornova istasyonundan sonra 2,3 km’lik ağın kurulması (2 istasyon ile). Bu ağ, Mart 2012’den beri hizmet vermektedir.

Bugün itibariyle, metro sistemi 17 istasyondan oluşan bir hat şeklindedir ve toplam uzunluğu 19,5 km’dir. 11 yeraltı istasyonu (Evka-3, Ege Üniversitesi, Basmane, Çankaya, Konak, Üçyol, İzmirspor, Hatay, Göztepe, Poligon ve Fahrettin Altay) ve 6 yer üstü istasyonu (Hilal, Halkapınar, Stadyum, Sanayi, Bölge ve Bornova) mevcuttur. İzmir Metro A.Ş. tarafından işletilen mevcut 77 adet Hafif Raylı Taşıt (HRT) bulunmaktadır.

2 Fahrettin Altay – Narlıdere İstihkâm Metro Hattı Projesi Nedir?

İBB; mevcut metro hattının Fahrettin Altay'dan Narlıdere’ ye uzanan 7,2 km uzunluğunda yedi yeraltı metro istasyonuna sahip yeni bir metro hattı inşa edilerek genişletilmesini ve böylece toplu taşıma sistemi entegrasyonunun daha da genişlemesini planlıyor. Bu genişletme hattı Balçova, Çağdaş, DEÜ Üniversite Hastanesi, Güzel Sanatlar, Narlıdere, Siteler ve Kaymakamlık mahallerinden geçerek Narlıdere İstihkam Alayı ilçesine ulaşacaktır. Yedi yeni istasyondan, Balçova ve Kaymakamlık istasyonları 460 araç kapasiteli otopark ile geliştirilecektir (Aşağıdaki listeye bakınız). Şehir; araç sahiplerini, araçlarını istasyonda park ederek metro hattına aktarma yapmalarına teşvik etmeyi ummaktadır.

0. Fahrettin Altay Station (mevcut metro istasyonu)
1. Balçova İstasyonu (otopark yapısı dahil)
2. Çağdaş İstasyonu
3. DEÜ (Dokuz Eylül Üniversitesi) Hastanesi İstasyonu
4. Güzel Sanatlar İstasyonu
5. Narlıdere – İtfaiye İstasyonu
6. Siteler İstasyonu
7. Kaymakamlık İstasyonu (otopark yapısı dahil)

Aşağıdaki şekil İzmir Büyükşehir Belediyesi demiryolu ağı haritasını temsil eder ve haritanın solundaki mavi kutuda da planlanan Fahrettin Altay-Narlıdere hattı belirtilmiştir.

İzmir Büyükşehir Belediyesi Demiryolu Ağı Haritası

Planlanan Fahrettin Altay-Narlıdere Metro Hattının Uydu Görüntüsü

Mevcut metro sisteminin genişletilmesi, metro sisteminin mevcut ulaşım ağlarıyla daha da bütünleştirilmesi, özellikle İZBAN banliyö demiryolu sistemi ve şehir içi otobüs hizmetlerinin bağlanması, 2009 yılı İzmir ulaşım planına uygun olup İzmirlilere; hızlı, güvenilir, rahat ve çevreci bir şekilde, hizmetleri verimli ve sık etkinleştirerek otomobil kullanımına bir alternatif sunar.

İBB, hükümetten gerekli tüm onayları alarak Proje’ nin yabancı krediler için uygun olmasını sağlayan Ulusal Yıllık Yatırım Planı’ na dahil olmasını sağlamıştır. Şehir, yüklenici firmanın seçileceği ihale sürecini 2017’nin ilk çeyreğinde başlatmıştır. Proje için tedarik ediniminin, Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası’nın politikasına ve kurallarına göre yapılması planlanmıştır. İhale sürecinin Mart ya da Nisan 2018’de tamamlanması beklenmektedir. İBB’nin ve yüklenici firmanın (İBB tarafından seçilecek olan) projenin inşaat aşamasında sorumlu taraflar olduğu, projenin işletme aşamasında ise İM’nin sorumlu taraf olduğu belirtilmelidir.

Projenin yaklaşık 42 ay sürmesi tahmin edilmiş ve 2020’de tamamlanması hedeflenmiştir.

3 Hangi çevresel ve sosyal çalışmalar üstlenilmiştir?

Çevresel Etki Değerlendirme Yönetmeliği (Resmî Gazete Tarihi/Sayısı: 25.11.2014/29186) kapsamında, proje için ‘ÇED gerekli değil’ (29.06.2016 tarihli) kararı yayınlanmıştır. Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD), proje için İzmir Büyükşehir Belediyesi’ni finanse etmeyi düşünmektedir.

ACE Danışmanlık & Mühendislik A.Ş (ACE), proje için Çevresel ve Sosyal Durum Tespitini (ÇSDT) üstlenmek üzere AİKB tarafından yetkilenmiştir. ÇSDT’nin amacı, Proje ile ilgili mevcut ya da gelecekte oluşabilecek önemli çevresel ve sosyal etkilerin belirlenmesi ve değerlendirilmesidir.

Proje, EBRD’nin 2014 Çevre ve Sosyal Politika kriterleri göz önünde bulundurularak Kategori B olarak sınıflandırılmıştır. Proje, performans gerekliliklerine, prosedürlere, kurallara veya tasarım kriterlerine bağlı kalınarak önlenebilecek veya hafifletilebilecek potansiyel çevresel ve sosyal etkiler/riskler taşımaktadır ve bunların genellikle sahaya özgü olarak sınırlandırılacak şekilde (örneğin tasarım aşamasında yeniden iskanın önlenmesi, diğer tekniklere göre daha az etki bırakan tünel delme makinesi (TDM) ve Yeni Avusturya Tünelcilik Yönteminin (YATY) kullanımı) olduğu düşünülmüştür.

4 Bu dokümanın amacı nedir?

Teknik Olmayan Özet dokümanı önerilen Proje hakkında genel bir değerlendirme sunarak, Proje ile ilgili olası çevresel ve sosyal etkilerin bir özetini içermektedir. Önemli çevresel ve sosyal etkilerin en aza indirilmesi için gerekli etki azaltma yöntemleri de ayrıca bu doküman kapsamında paylaşılmaktadır.

5 ÇSDT çalışmasının kapsamı

ÇSDT çalışmasının kapsamı aşağıdakilerden oluşmaktadır:

• İdari Yönetim ve İnsan Kaynakları (İK) uygulamalarının mevcut durumu ile ilgili Çevresel ve Sosyal denetim sonuçları;
• Planlanan yatırımların olası çevresel ve sosyal etkilerinin analizi.

Proje kapsamında gerçekleştirilen ÇSDT çalışması; İM’nin var olan tesislerinden ve İBB’nin şantiye alanlarından seçilenlerine saha ziyaretleriyle, ilgili personel ile yapılan mülakatlarla, ilgili ulusal yönetmelik gerekliliklerinin ve uluslararası standartların Proje için analiziyle, çevresel ve sosyal mevcut dokümanların ve çevresel ve sosyal yönetimin incelenmesiyle yapılan çevresel ve sosyal denetimi içerir.ÇSDT’nin kapsamında detaylı bir ÇSDT Raporu, Çevresel ve Sosyal Eylem Planı ve Paydaş Katılım Planı hazırlanmıştır.

6 Projenin kilit çevresel ve sosyal etkileri nelerdir ve önerilen azaltma tedbirleri nelerdir?

Projenin oluşturduğu temel fayda, 2009 yılı İzmir ulaşım ana planına uygun olarak, İzmirlilere; hızlı, güvenilir, rahat ve çevreci, hizmetleri verimli ve sık etkinleştirip otomobil kullanımına bir alternatif sunacak şekilde mevcut metro sisteminin uzatılmasıdır. Şehirdeki toplu taşıma araç işletim maliyetlerinde ve belirli güzergahlardaki yol bakım maliyetlerinde düşüş sağlanacak, bu güzergahlardaki minibüs ve otobüs trafiğindeki azalmayla beraber minibüs ve otobüs kullanımına oranla yolculuk süresi azalacak, bu sayede zamandan tasarruf edilecektir. Bir diğer yandan, faydalarının yanı sıra, Proje dikkatli yönetilmediği takdirde çevre ve insanlar üzerinde olumsuz etkiler yaratabilir. İBB, yüklenici firma ve İM; “etki azaltma yöntemleri” denen, Projenin potansiyel negatif etkilerini önlemeyi, azaltmayı ya da hafifletmeyi içeren belirli eylemler uygulayacaktır.

Olası etkiler ve bu etkilere yönelik etki azaltma yöntemleri aşağıdaki tabloda özetlenmektedir.

Proje’nin olası etkileri ve önerilen etki azaltma yöntemleri

7 İBB ve İM’nin paydaş katılımı yaklaşımı nedir?

Hem İM hem de İBB, paydaş katılım sürecini (görüşmeler, müzakereler ve bilgi paylaşımı) Proje’nin planlama, geliştirme ve uygulama aşamalarında önemli bir bileşen olarak görmekte ve paydaşlar ile saydam ve saygı çerçevesinde bir etkileşimde bulunmaya önem vermektedir. OEDAŞ bu bağlamda, paydaşlara olan yaklaşımlarını ve paydaşlar ile planladıkları toplantı ve iletişim yöntemlerini içeren bir Paydaş Katılım Planı geliştirmiştir.

8 İBB ve İM paydaşlarla nasıl iletişim kuracak ve nasıl ilgilenecek?

Toplum, yerel yönetim ve resmi kurumlar gibi paydaşlarla iletişimin sağlanması, paydaşların Proje ile ilgili plan ve gelişmelerden haberdar edilmesi ve şikayet ile geri bildirimlerin toplanması amacıyla hazırlanan bir Paydaş Katılım Planı mevcuttur.

9 Paydaşlar nasıl bir şikâyette bulunabilecek ya da nasıl araştırma yapabilecek?

Hem İM hem de İBB Şikayet Mekanizmaları uygulayacaktır ve bu mekanizmalar tüm paydaşlara görüş sunma ve şikayet bildirme imkanı sağlayacaktır. Ayrıca Proje yetkilileri tüm bildirimlere uygun şekilde geri dönüş yapacaklardır.
Şikayet Mekanizması bireylere, gruplara ve topluluklara görüş bildirme imkanı sunacaktır. Görüşler aşağıdaki iletişim yolları ile sunulabilir: